Državna pomoć u pravu konkurencije EU u funkciji obezbeđenja održivog razvoja sa posebnim akcentom na obnovljive izvore energije

Abstract

Imajući u vidu sve izraženiju energetsku krizu, kao i povećanje zavisnosti zemalja EU od uvoznih energenata (pre svega iz Ruske Federacije) obnovljivi izvori energije predstavljaju izlaz iz nepovoljne situacije. Kako bi dostigle ciljeve postavljene od strane Evropske Komisije, koji predviđaju da obnovljivi izvori energije učestvuju u ukupnoj potrošnji energije u obimu od 20% do 2020. godine, države članice su počele da pribegavaju dodeli državne pomoći. Pritom, opredeljenje za intenzivniju državnu intervenciju (to jest, državnu pomoć) nije predstavljalo samo izraz želje da se ispoštuje prag od 20% učešća obnovljivih izvora energije u ukupnoj potrošnji, već i nastojanja da se očuva i poveća konkurentnost nacionalne ekonomije u odnosu na ostale članice i treće države. Problem u vezi sa dodelom državne pomoći predstavlja činjenica da je ona inkompatibilna sa unutrašnjim tržištem u skladu sa članom 107(1) Ugovora o funkcionisanju EU. Dakle, može se zaključiti da je državna pomoć u pravu konkurencije EU a priori nedopuštena. To ne znači da u određenim (izuzetnim) situacijama ona ne može biti kompatibilna sa unutrašnjim tržištem. To je slučaj i u oblasti obnovljivih izvora energije. Svoje stavove o ovim pitanjima Komisija je izložila u Smernicama o državnoj pomoći za zaštitu životne sredine iz 2008. godine. Tako, državna pomoć će biti opravdana ukoliko su kumulativno ispunjena dva uslova. Prvo, troškovi proizvodnje energije iz obnovljivih izvora moraju biti viši u odnosu na troškove pretrpljene prilikom proizvodnje energije bazirane na izvorima koji mogu izazvati opasnost po životnu sredinu. Drugo, neophodno je da u datom slučaju ne postoji neki obavezujući standard EU koji nalaže određenoj kompaniji da obezbedi određeni procenat energije iz obnovljivih izvora. Praksa pokazuje da će države članice sve teže moći da izbegnu primenu člana 107(1) Ugovora o funkcionisanju EU usled sve većeg tehničko-tehnološkog napretka u oblasti obnovljivih izvora energije i smanjenja troškova proizvodnje. U ovom radu ukazaće se na osnovna rešenja Smernica. Pored toga, može biti sporno i da li je ovaj akt obavezujući za države članice, sa formalnopravnog aspekta. Uzimajući u obzir praksu institucija EU, može se zauzeti stav da je ovaj akt Komisije obavezan za države članice iako, strogo uzevši, spada u 'meko pravo' (soft law).

Bearing in mind all the more pronounced the energy crisis, and increasing dependence of EU countries on imported energy (mainly from the Russian Federation) renewable energy sources represent a way out of a bad situation. To reach the goals set by the European Commission, which predict that renewable energy account for the total energy consumption to the extent of 20% by 2020. year, member states have started to resort to allocate state aid. In doing so, a commitment to more intensive state intervention (ie, state aid) was not only an expression of desire to comply with threshold of 20% share of renewable energy in total consumption, but also efforts to preserve and enhance the competitiveness of national economy in relation to other Member States and third countries. The problem with the allocation of state aid is the fact that it is incompatible with the internal market in accordance with Article 107 (1) of the Treaty on the Functioning of the EU. Therefore, it can be concluded that the state aid in EU competition law is a priori inadmissible. This does not mean that in certain (exceptional) situations it may not be compatible with the internal market. This is the case in the field of renewable energy sources. Their views on these issues the Commission has outlined in the Guidelines on State aid for environmental protection in 2008. Thus, state aid would be justified if they are fulfilled two conditions. First, the costs of energy production from renewable sources must be higher than the costs incurred during the production of energy based on sources that may cause danger to the environment. Second, it is necessary in a given case there is no binding EU standard which requires a specific company to provide a certain percentage of energy from renewable sources. Practice shows that Member States will be increasingly difficult to avoid the application of Article 107 (1) of the Treaty on the functioning of the EU due to the increasing technological advances in the field of renewable energy sources and reduce production costs. In addition, it can be controversial and that this act is binding on the Member States, with formal and legal aspects. Taking into account the bang of the EU institutions, we can take the position that this act of the Commission is mandatory for member states, although, strictly speaking, belong to the 'soft law'.